Employability of vocational school’s graduates: The closed circle of the educational-vocational dimension of the ‘Matthew Effect’


Abstract

The article concerns the phenomenon referred to as the ‘Matthew Effect’ in the educational-professional context, as well as the issue of educational and vocational guidance as an optimizing activity for the transition from school to the job market for youth from disadvantaged groups. Thus, issues rarely addressed in contemporary pedagogical literature were raised – vocational education, its students, and graduates. The study was based on a survey conducted in 2021 (using survey techniques) aimed at characterizing the aspirations and plans as well as the educational and vocational choices made by youth (primary school students N=1099 and post-primary school students N=903); understanding the youth’s opinions on the category of „success”; characterizing the associations accompanying youth regarding educational paths enabling vs hindering achievement of professional success and prestigious vs non-prestigious occupations; characterizing the process of vocational guidance and describing its desired form by students. The issues addressed included questions such as: What is the structure of educational and vocational choices, aspirations in this area, and educational and vocational plans of youth? How do youth perceive life and career success? How is the school vocational guidance process perceived by youth? Decades of research results (Bourdieu, Passeron 1990; Carter 2007; Kuzior 2014; Kozłowski, Matczak 2014) indicate a correlation between a child’s educational success and the parents’ status – children from families with high socio-cultural status mainly attend „good schools”, where parents are involved in the child’s educational activities, achieving higher exam results and educational aspirations. Therefore, the thought, „For whoever has will be given more, and they will have an abundance. Whoever does not have, even what they have will be taken from them” (Mt 25, 29 according to the Millennium Bible) materializes in the educational-professional context. Therefore, students of vocational schools can be described as a secondarily disadvantaged group. Their individual resources (which constitute the basic value in the recruitment process – transition from primary to post-primary school), marked by family and social context, lead them to schools that (in societal opinion regarding the stereotyping of such education) do not create future prospects. Thus, various types of schools (general vs vocational, technical schools providing vocational training) also become stigmatized, attracting or repelling candidates with diverse potentials. Thus, the cycle repeats, and attempts to change the depreciated face of vocational education, aiming to ‘attract’ students with social and educational potential who would meet the increasingly advanced technological (and thus intellectually demanding) offerings of vocational education and become ambassadors of this type of education in the future, end in failure.


Keywords

The Matthew Effect; youth; students of vocational schools; job market; vocational counseling

Bańka A., 2007, Globalizacja pracy i kariery a procesy identyfikacji indywidualnej i społecznej, [w:] Perspektywy psychologii pracy, (red.) B. Kożusznik, M. Górnik-Durose, Katowice.
Bańka A., 2014, Bezdecyzyjność kariery jako psychospołeczny wzór tranzycji do dorosłości. Konstrukcja i charakterystyka psychometryczna Skali Decyzyjności Kariery, „Czasopismo Psychologiczne” 2014, 20 (2), 237–246, https://www.researchgate.net/ publication/308904784 (dostęp: 28.09.2020).
Bańka A., 2016, Siła sprawcza działania i nicnierobienia. Perspektywa psychologiczna, [w:] Moc sprawcza ludzi i organizacji, (red.) L. Zacher, Warszawa.
Baraniak B., 2016, Wartościowe aspekty pracy spektrum zainteresowania grup defaworyzowanych, „Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne”, 14(1).
Bourdieu P., Passeron J. C., 1990, Reproduction in education, society and culture, Vol. 4, Sage.
Carter B., 2014, Capitalism, Class Conflict and the New Middle Class (RLE Social Theory), Routledge.
CEO, 2019, Raport: Wartości i preferencje zawodowe młodzieży szkół ponadgimnazjalnych, Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO).
Cybal-Michalska A., 2012, Kariera jako „własność” jednostki – rozważania teoretyczne nad definicyjnym credo, „Kultura – Społeczeństwo – Edukacja”, 1.
Federowicz M., Biedrzycki K., Karpiński M., Rycielska L., Sitek M., Walczak D., 2015, Dynamika przemian w edukacji i diagnoza problemów do rozwiązania, Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Filipiak S., 2013, Psychologiczne i społeczne uwarunkowania przestępczości nieletnich, „Przegląd Religioznawczy”, 2/248.
Kalinowski S., 2015, Poziom życia ludności wiejskiej o niepewnych dochodach, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Karmolińska E., 2009, Młodzież ze środowisk zagrożonych marginalizacją wobec własnej przyszłości, Poznań–Leszno.
Knight P. T., Yorke M., 2006, Curricula for economic and social gain, „Higher Education”, 51, 565–588.
Kozielska J., 2021, Uczniowie szkół podstawowych i kształcących w zawodzie wobec swojej przyszłości edukacyjno-zawodowej, Poznań.
Kozłowski W., Matczak E., 2014, Aspiracje edukacyjne rodziców w stosunku do własnych dzieci, „Edukacja”, 1 (126).
Kuzior A., 2014, Dekada edukacji dla zrównoważonego rozwoju, „Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie”, Politechnika Śląska, (72).
Olbrycht P., 2016, Problematyka przestępczości zorganizowanej – jej socjologiczne źródła i społeczne uwarunkowania, „Zeszyty Naukowe Ruchu Studenckiego”, 1, 17–26.
Oleszczyk A., 2020, Jeżeli nie liceum, to technikum czy szkoła branżowa? Pierwsze edukacyjno-zawodowe wybory uczniów szkół powiatu pilskiego, „Szkoła – Zawód – Praca”, 20, 228–249.
Piorunek M., 2011, (Bez)sens planowania przyszłości… Refleksje o adolescencyjnym projektowaniu przyszłości edukacyjno-zawodowej, „Studia Edukacyjne”, 18, 133–150.
Rożnowski B., 2011, Przejście z systemu edukacji na rynek pracy i jego uwarunkowania, [w:] Człowiek w pracy i w organizacji. Perspektywa psychologiczna, (red.) B. Rożnowski, M. Łaguna, Lublin.
Sosnowska E., 2009, Społeczne uwarunkowania przestępczości kobiet, „Pedagogika. Studia i Rozprawy”, 18, 297–307.
Tokarska U., 2004, Narracja autobiograficzna we wspomaganiu rozwoju człowieka, [w:] Narracja. Koncepcje i badania psychologiczne, (red.) A. Cierpka, E. Dryll, Warszawa.
Wawrzyniak-Beszterda R., 2011, Zmiana strukturalna czy organizacyjna? Głos w sprawie zmarnowanej szansy, „Studia Pedagogiczne”, 64.
Wiśniewska S., 2015, Zatrudnialność – pojęcie, wymiary, determinanty, „Edukacja Ekonomistów i Menedżerów”, 35 (1), 11–24.
Wołk Z., 2006, Poradnictwo zawodowe w edukacji młodzieży, Zielona Góra.

Netografia/ Netography
Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny, https://demografia.stat.gov.pl/BazaDemografia/StartIntro.aspx (dostęp: 20.09.2023).
https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/oswiata-i-wychowanie-wroku-szkolnym-20212022,1,17.html (dostęp: 19.10.2021).
https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/wybory-sciezkiksztalcenia-a-sytuacja-zawodowa-polakow,7,1.html (dostęp: 19.10.2021).

Akty prawne / Legal Acts
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego, Dz.U. 2019 poz. 325.

Published : 2024-08-07


Kozielska, J. (2024). Employability of vocational school’s graduates: The closed circle of the educational-vocational dimension of the ‘Matthew Effect’. Resocjalizacja Polska, (27), 197–211. https://doi.org/10.22432/PJSR.2024.27.13

Joanna Kozielska 
Adam Mickiewicz University in Poznań  Poland
https://orcid.org/0000-0002-2319-9644


CitedBy Crossref
0

CitedBy Scopus
0



Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Copyright Notice:

Articles are published in accordance with conditions identical to the Creative Commons Attribution 4.0 (also called as CC-BY) license conditions, available on http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ and this permission applies to any language version or any later version of the license as published by the Creative Commons organization.

Author retain the copyright to the article, while at the same time he/she transfers the article property rights to the Publisher free of charge (without territorial and time restrictions).

The online edition of the Polish Journal of Social Rehabilitation is published under Open Access, which means that users can read, download, copy, distribute, print, search, and link to the full texts of these articles - are provided with full unrestricted access.

The publisher does not charge for providing access to full versions of articles nor for their use as referred to in above.