Wstęp
Abstract
Proces socjalizacji, niezależnie od przyjętej wizji resocjalizacji, zawsze osadzony jest w kontekście społecznym i środowiskowym, pełni on bowiem funkcję uczestnictwa człowieka w życiu społecznym, zwłaszcza w lokalnej społeczności. Analiza systemu postępowania z nieletnim wskazuje, że realizacja procedur przewidzianych w u.p.n. uwzględniająca społeczny kontekst jego funkcjonowania prowadzi do modyfikacji dominującego aktualnie modelu opiekuńczego na rzecz modelu odpowiedzialnego. Jego cechą jest angażowanie sił społecznych i ukierunkowanie działań na wychowywanie nieletniego do odpowiedzialności. Ma to miejsce nie tyle w strukturach wymiaru sprawiedliwości, ile w lokalnych sieciach uczestnictwa społecznego, gdzie obserwacja zachowań nieletniego i wczesna diagnoza wskazująca na zagrożenie niedostosowaniem społecznym, jak i symptomy zaburzeń zachowania pozwalają na odpowiednio wczesnym etapie uruchomić działania prewencyjne. Jednym z podmiotów, ustawowo legitymowanym do wdrażania pracy wychowawczo-profilaktycznej są placówki oświatowe. Zarówno w obszarze diagnostyki, jak i wdrażania środków oddziaływania na osoby nieletnie dysponują one merytorycznie przygotowanym personelem, jak i prawnymi narzędziami do implikowania rozmaitych form wychowawczych i terapeutycznych, nie tylko tych
orzeczonych przez sąd rodzinny.
References
[2] Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., 2004, Kryminologia, Wydawnictwo Arche, Gdańsk.
[3] Bojarski T., 1987, Postępowanie z nieletnimi w świetle ustawy z dnia 26 października 1982 r. Zagadnienia aterialnoprawne, „AUMCS”, nr 34/1987.
[4] Bojarski T., 2001, Podstawowe założenia traktowania nieletnich w świetle ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz aktualnych potrzeb, [w]: Teoretyczne i praktyczne problemy stosowania ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, (red.) T. Bojarski, E. Skrętowicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej,
Lublin.
[5] Braithwaite J., 1989, Crime, Shame and Reintegration, Cambridge University Press, Cambridge.
[6] Chrzanowska I., 2009, Zaniedbane obszary edukacji – pomiędzy pedagogiką a pedagogiką specjalną. Wybrane zagadnienia, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
[7] Czapów C., Jedlewski S., 1971, Pedagogika resocjalizacyjna, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
[8] Dąbrowska-Bąk M., Pawełek K., 2013, Dysfunkcjonalność lokalnego społeczeństwa wychowującego, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
[9] Dąbrowska-Bąk M., Pawełek K., 2014, Opresja w szkole, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa.
[10] Decker S.H., Marteache N., 2017, International Handbook of Juvenile System Justice. Second Edition. Cham.
[11] Dünkel F., 2014, Juvenile Justice Systems in Europe –Reform developments between justice, welfare and new punitiveness, „Kriminologijos Studijos”, nr 1/2014.
[12] Fajfer-Kruczek I., 2014, Sojusz instytucjonalny jako rozwiązanie konfliktu oczekiwań społecznych wobec szkoły w sytuacji zjawiska niedostosowania społecznego uczniów, „Studia Pedagogiczne”, LXVII/2014.
[13] Gaberle A., Korcyl-Wolska M., 2002, Komentarz do ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, Wydawnictwo Arche, Gdańsk.
[14] Górecki P., Stachowiak S., 2010, Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich, Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
[15] Górecki P., Konarska-Wrzosek V., 2019, Postępowanie w sprawach nieletnich. Komentarz, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa.
[16] Janowski A., 2002, Poznawanie uczniów. Zdobywanie informacji w pracy wychowawczej, Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna, Warszawa.
[17] Kierszniewska G., Butwicka A., Gmitrowicz A., 2013, Zaburzenia zachowania w populacji rozwojowej, „Przegląd Pediatryczny”, nr 43/2013
[18] Kita S., 2009, Profilaktyka niedostosowania społecznego dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, „Prace naukowa Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie”, z. XVIII/2009.
[19] Klaus W., 2012, Dziecko przed sądem. Wymiar sprawiedliwości wobec przestępczości młodszych nieletnich, Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa.
[20] Kobes P., 2011, Prawny system przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
[21] Konarska-Wrzosek V., 2001, System postępowania z nieletnimi po nowelizacji, [w]:
Teoretyczne i praktyczne problemy stosowania ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, (red.), T. Bojarski, E. Skrętowicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
[22] Korcyl-Wolska M., 2001, Postępowanie w sprawach nieletnich w Polsce, Kantor Wydawniczy „Zakamycze”, Kraków.
[23] Kozieł B., 2011, Spostrzeganie niepowodzeń szkolnych przez nauczycieli, uczniów i rodziców, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
[23] Krukowski A. (red.), 1991, Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich: komentarz, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa.
[24] Kusztal J., 2017, Systemowa perspektywa w resocjalizacji nieletnich, [w]: Horyzonty pedagogiki resocjalizacyjnej, (red.) A. Barczykowska, M. Muskała, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
[25] Kuty-Pachecka M., Stefańska K., 2015, Zaburzenia zachowania u dzieci i młodzieży, „Wychowanie w Rodzinie”, nr 11/2015.
[26] Macander D., 2020, Procedury postępowania nauczycieli w sytuacjach zagrożenia dzieci i młodzieży demoralizacją i przestępczością.
[27] Michel M., 2017, Lokalny system profilaktyki społecznej i resocjalizacji nieletnich w kontekście kreującej pedagogiki resocjalizacyjnej w działaniu, [w:] Horyzonty pedagogiki resocjalizacyjnej, (red.) A. Barczykowska, M. Muskała, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
[28] Patulski W., 1983, Postępowanie w sprawach nieletnich, „Nowe Prawo”, nr 1/1983.
[29] Siemionow J., 2013, Kształcenie resocjalizujące – specyfika i znaczenie procesu edukacji i nieletnich niedostosowanych społecznie, „Resocjalizacja Polska”, nr 4/2013.
[30] Skuza A., Waszczuk J., 2019, Idea sprawiedliwości naprawczej w pracy z młodzieżą nieprzystosowaną społecznie, [w]: Prawa dziecka w wybranych kontekstach opiekuńczo-wychowawczych, (red.) A. Fidelus, Z. Babicki, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Wyszyńskiego, Warszawa.
[31] Smyczyński T., 2013, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Polska Akademia Nauk, Instytut Nauk Prawnych, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
[32] Staniaszek M., 2014, Model wymiaru sprawiedliwości wobec nieletnich w Polsce, [w]: Rozwój i jego wspieranie w perspektywie rehabilitacji i resocjalizacji, (red.) D. Müller, A. Sobczak, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
[33] Stanowska M., Walczak-Żochowska A., Wierzbowski K., 1983, Uwagi o profilu ustawy o postępowaniu z nieletnimi (zagadnienia materialnoprawne i procesowe), „Państwo i Prawo”, nr 6/1983.
[34] Stańdo-Kawecka B., 2007, Prawo karne nieletnich. Od opieki do odpowiedzialności, Wydawnictwo Wolters Kluwer Business, Warszawa.
[35] Strykowski W., Strykowska J., Pielachowski J., 2003, Kompetencje nauczyciela szkoły współczesnej, Wydawnictwo eMPi2, Poznań.
[36] Strzembosz A., 1985, System sądowych środków ochrony dzieci i młodzieży przed niedostosowaniem społecznym, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin.
[37] Szymańska J., 2012, Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki, ORE, Warszawa.
[38] Walczak-Żochowska A., 2013, Modele postępowania z nieletnimi, [w]: Problemy prawa polskiego i obcego w ujęciu historycznym, praktycznym i teoretycznym. Cz. 4, (red.) B. Bieńkowska, D. Szafrański, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa.
[39] Wójcik D., 1984, Nieprzystosowanie społeczne młodzieży. Analiza psychologiczno-kryminologiczna, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PWN, Warszawa.
[40] Znaniecki F., 2001, Socjologia wychowania. T. 1–2, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Akty prawne
[41] Wzorcowe Reguły Minimum Narodów Zjednoczonych dotyczące Wymiaru Sprawiedliwości wobec Nieletnich – Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego 40/33 z dnia
29.11.1985 r.
[42] Ustawa z dnia 26.10.1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.2018 poz. 969)
[43] Ustawa z dnia 14.12.2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U.2020 poz. 910 z późn. zm.).
[44] Rozporządzenie MEN z dnia 09.08.2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania
pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. 2017 poz. 1591 z późń. zm.). Varia
[45] Bezpieczna Szkoła. Zagrożenia i zalecane działania profilaktyczne w zakresie bezpieczeństwa fizycznego i cyfrowego uczniów, Ministerstwo Edukacji Narodowej 2020.
[46] Opinion of the European Economic and Social Committee on The prevention of juvenile delinquency. Ways of dealing with juvenile delinquency and the role of the juvenile justice system in the European Union (2006/C 110/13), Official Journal of
the European Union C 110/77.
Źródła internetowe
[47] Informacja NIK o wynikach kontroli: Przeciwdziałanie zaburzeniom psychicznym u dzieci i młodzieży, KNO.410.008.00.2016, https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-opomocy-psychologiczno-pedagogicznej dlauczniow.html [dostęp: 10 listopada 2020].
[48] Informacja NIK o wynikach kontroli: Współpraca szkół z rodzicami w realizacji zadań wychowawczych, KNO.430.009.2017, https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/wspolpraca-zrodzicami-moze-byc-impulsem-rozwoju-szkoly.html [dostęp: 12 listopada 2020].
[49] Uzasadnienie rządowego projekt ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, druk nr 1130, http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/druk.xsp?nr=1130 [dostęp: 06 września 2020]
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Copyright Notice:
Articles are published in accordance with conditions identical to the Creative Commons Attribution 4.0 (also called as CC-BY) license conditions, available on http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ and this permission applies to any language version or any later version of the license as published by the Creative Commons organization.
Author retain the copyright to the article, while at the same time he/she transfers the article property rights to the Publisher free of charge (without territorial and time restrictions).
The online edition of the Polish Journal of Social Rehabilitation is published under Open Access, which means that users can read, download, copy, distribute, print, search, and link to the full texts of these articles - are provided with full unrestricted access.
The publisher does not charge for providing access to full versions of articles nor for their use as referred to in above.
